Gejies

Te Fascia l'é sacotenc lesc de cult che te pes jir a veder e descorir te sia beleza.
La neves che vegn scrit te chesta sezion les vegn cà dal liber "Testimonianze di storia e d'arte nelle valli ladine", scrit da Eugen Trapp e publicà del 2006 da l'istitut ladin Micura de Rü.

La pìcola gejia dedichèda a la Conzeta e che la é stata fata sù del 1662 la é tel zenter de la frazion de Barbide. Te chesta gejia l'é jit sacotenc pelegrins che à scomenzà a la decorèr con n muie de ancones. Defat, la Madona de Barbida l'à abù na gran emportanza per chel che revèrda la venerazion de Maria. Defora, sia parbuda la é de stil prum baroch; daìte l parei l'é spartì da pilèstres, sun chi che l'é depent fasces e al post del cornijon se lec la scrita "Regina concepita senza peccato originale".

Se peissa che chesta gejia de Pian la sie stata fata sù endèna l XVIII secol. La é stata fata sù sun n col soravìa la gejia di Sènc Felip e Giacum de Ciampedel.

La gejia de la Madona de l'Aiut a Poza la é stata fenida del 1957, aldò del projet de l'architet Dario Albertini. Defora la strutura l'à la parbuda del stil gotich con la facèda no lurèda fora con te mez l ciampanil.

La pìcola gejia de Gries l'é na desmostrazion de la gran venerazion che la jent à envers la Madona de la Neif, dassen preèda fora per la Èlpes endèna l XVII secol. Defora sia parbuda la é del stil del prum baroch.

La gejia de la Madona del Chermin la é loghèda enlongiajù la Strèda Statèla n. 48 de la Dolomites a Fontanac. Daìte se pel se goder testimonianzes de depenc del stil baroch sul reout de l'abside: la Vergine co la corona de steiles, con sora sie cef la colomba del Spirit Sènt e vindedò n ciel da nigoles. Su l'Èrch Sènt se pel lejer la scrita depenta BEATAE MARIAE / VIRGIN DE MONTE / CARMELO DEDICATA.

La gejia, che timpruma la era dedichèda a Sènta Maria di Agnoi, la é stata fata sù del 1825. La é a Ciampestrin, frazion de Mazin, enlongiajù la Strèda Statèla de la Dolomites. Se trata de na strutura fata sù "ex voto".

Chesta gejia la é sun Tamion. La é stata fata sù del 1708, data che la é scrita su l'èrch sènt.

La gejia del Sacro Cher de Gejù la é stata fata sù aldò del voler del Decan de Fascia, don Fortunato Rossi, per ge fèr front al smaorament demografich de Cianacei e al svilup de chest raion desche zona turistica.

La fondazion de chesta gejia de Penìa la é leèda a na lejenda che conta che timpruma l'era stat pervedù de fèr sù chesta gejia te n auter post, ma che dapò i ucie i à menà dut l saolon che servìa per fèr sù la strutura sun "Col de lagnol", fajan entener a chesta vida l voler divin de veder fèr sù la gejia te chest lech.
Se conta che la gejiola de Sèn Borcan sie l frabicat religiuos più veie de duta Moena. Daìte se pel veder i depenc a frech, che da pech i é stac restauré, e che se peissa che i sie stac fac endèna la seconda metà del '400, l bel celor de legn lurà fora dal zipiador da Moena Giovanni Guadagnini e n Crist dassen maraveous, ence chest de legn, che se stima che l sie del 600.

La gejia de Sèn Florian la é loghèda tel zenter storich de Cianacei. L'é stat durà n muie de temp per la fèr sù. La medema la é stata sagrèda del 1603.
Chesta gejia la é stata fata su sun Peniola anter l 1729 e l 1732, dò da na ègajon che, per grazia, no à fat n muie de dans. Desche segn de recognoscienza per se aer salvà dal pericol, la familia Donei e l preve pitor Martino Gabrielli, a chi che ge vegn recognosciù la maor pèrt de la òperes en esser daìte, i à fat fèr sù chesta gejia che la é stata dedichèda a Sèn Jan Nepomuceno martire, cognosciù da la jent desche sènt protetor da la ègajons.

Chesta gejia la é sun Valongia e la é stata fata su del 1750 e restaurèda del 1944. Enlouta M.Anes, su la facèda, l'à depent n gran Crist Re, che dò l'é stat corì del 1980.

La gejia de Sèn Jan, a Vich, l'é n frabicat gotich del 400 fat su te mez a la Dolomites. L'é la Pieif de duta Fascia, zenter religiuous e lech de referiment per la Comunanza de Fascia.
La gejiola, che la fèsc pèrt de la piovanìa de Moena, la é loghèda tel zenter de la frazion de Sort e la é stata fata sù del 1645. La é stata sagrèda a na vida ofizièla demò del 1703 dal Prinz Piscop de Trent, Johann Michael von Spaur. La é scempia ma daìte l'à n muie de depenc. L ciampanil "a cigola" e la pèla de l'utèr col depent de Sèn Josef, fat da G. Vadagnini, i à dassen n gran valor.
La gejia dedichèda a Sèn Lazer la é ja L Forn, frazion de Moena. La é stata fata sù del 1517 e sagrèda del 1526. Daìte chesta gejia l'à la parbuda del stil gotich e su l'Utère Maor l'é logà n gran Crist de legn zipià fora da l'artist da Moena Zerilo Dellantonio. Se pel veder ence n chèder de Valentino Rovisi.

L frabicat l'é stat fat sù del 1610 aldò del stil del gotich tardif; daìte l'é stat fat n gran lurier de restaure a na vida storicistica a scomenzèr dal 1896. La strutura defora la é n muie scempia, aboncont daìte se pel veder i bie depenc a fresch del pitor F.Bernard che l se à cruzià ence de l'Utèr Maor, olache se pel veder la pèla col depent de Sèn Lorenz, protetor de Pera.

Se conta che la gejia la sie stata fata sù presciapech del 1447 ajache, en chel an, l'é stat documentà l testament del segnor Giovanni de Mattia, sun chel che l'é stat scrit de durèr i scioldi per fèr sù la gejia. Del 2000 l'é stat fat n gran lurier de restaure e l'é stat ripristinà l'impiant baroch.
La gejia, dedichèda a Sèn Roch, a Sèn Fabian e Sèn Bastian, la é tel zenter de Someda. La é stata fata sù del 1538 ma, ti egn, mìngol a la outa, la é stata fata fora e smaorèda. Defora se pel veder ghenao la doi fases prinzipales de canche la gejia la é stata fata sù: la pèrts del gotich tardif del ciampanil e la formes storicistiches de la navata. Daìte l'é la pèla de l'artist Rovisi co la cornisc e sun chest depent l'é l retrat de la Madona col Bambin e enlongiajù i Sènc Roch e Bastian.

La gejia de Sènta Maria Madalena de Mazin la é stata fata sù del 1574 (età del gotich tardif) e smaorèda del 1894. Ence chesta gejia la é stata fata su enlongiajù la Strèda Statèla n. 48 de la Dolomites. À n gran valor la veia pèla tachèda sù soravìa l'usc che mena sun ciampanil: na Madona sul tron te anter a la nigoles col Bambin en pe sun brac, che benedesc. Enlongiajù l'é Sèn Gere e Sèn Florian. Te gejia, a man dreta troa lèrga l bel utèr dedicà a la Madona e a man cencia chel dedicà a Sènt'Antone. Ence la barconèda la é fornida su con de bie depenc.